Soner SELÇUKLUBu başlık insan ırklarıyla ilgili çağrışımlar yaptırabilir. Ancak, benim aklıma atlar gelir. Bunda, babamın veteriner hekim olmasının algıda seçicilik üzerinde etkisi olduğuna hiç kuşkum yok. Çocukluğu köylerde, çiftliklerde ve haralarda geçmiş biri için de doğal diye düşünüyorum.
İnsanları bitkiler, yarı değerli taşlar ve hayvanlarla kurulan analojiler aracılığıyla tanımlama çok eskilere dayanan bir yöntemdir. Milattan önce 620 yıllarında yaşamış olan Ezop ve 17. yüzyıl Fransız yazarlarından La Fontaine’den esinlenen bazı araştırmacıların insanlar ve atlar arasında kurduğu benzerlikler ilgi çekicidir.
“Gözlerinde at gözlükleri, boyunlarındaki çanla, bir kuyunun etrafında bir yere gittiklerini varsayarak dolanıp duran, bilgi, gelecek, fayda, uzlaşma ve gelişme adına hiçbir şeyi öğrenemeyen fanatikler için dolap beygirleri; kendilerine öğretilen bir güzergâh üzerinde bulunan kapılara eksiksizce uğrayan, yeni öğretilenleri de aksatmadan belleklerine kaydeden, gazetedeki başlıkları okuyarak destanlar yazan, derinlemesine bilgi sahibi olmadan her konuda tartışmaya girip ikna olmayıp direnenler için sütçü beygirleri; farklı olma misyonlarıyla önlerine parkurlar, engeller, hedefler, ulaşmayı istedikleri amaçlar koyan, önder kimliğindeki rolleri üstlendiklerinden, başkalarının da aynı değerleri paylaşması için mücadele vererek her zaman başarılı olmak isteyenler için yarış atları” yakıştırmaları, insanları anlamamız için farklı bir bakış açısı ortaya koyuyor.
İşte, bu örnekten cesaret alarak bir analoji geliştirdim. Bilindiği gibi AVM yönetimini bazı yatırımcılar kendi kadrolarıyla oluştururken bazıları da danışmanlık hizmeti almaktadır. Her iki durumda da, AVM’lerdeki yönetici profilini “safkanlar, melezler ve yerliler” şeklinde tanımlıyorum.
Safkanlar, yarış atlarıdır. Kariyer yolculuğuna AVM’de başlayan, engelleri aşarak üst kademelere tırmananlardan oluşmaktadır. Bunlar, çok az sayıda olup, yıldızlaşan kanalın insan kaynağı temininde yaşanan kıtlık nedeniyle, çölde karşınıza çıkan vahalar gibidir. Engelleri olan özel pistlerde, kuralına göre koşmayı bilirler. Onları kolayca tanımanıza yardımcı olacak ipuçları:
- AVM’nin iç dünyasını, kokusunu, dokusunu en başından görerek, duyarak, hissederek öğrenmişlerdir.
- Çoğu zaman bir üniversite mezunudurlar.
- Bir yere yetişecekmiş gibi hızlı yürüyorlar.
- Enerjileri hemen fark ediliyor.
- Öğrencilik yıllarında çeşitli projelerde yer almışlar.
- Çoğunlukla ikinci bir dil biliyorlar.
- Yazılı iletişimleri güçlü.
- Okuyorlar ve araştırıyorlar.
- Bilgiye değer veriyorlar.
- Sosyal medyada sürekli kendilerini hatırlatıyorlar.
- Güçlü network oluşturmuşlar.
- Net hedefleri var.
- Kişisel beklentilerini örgütsel beklentilerle uzlaştırıyorlar.
- Düşüncelerini açıkça ifade ediyorlar.
- Yenilikçiler.
- Disiplinli bir iş yaşamları var.
- Özel hayat-iş dengesini iyi kuruyorlar.
- İlgi alanlarına ve hobilerine düşkünler.
“Melezler”, organize perakendenin akraba kanallarından (süpermarket, hiper-gross market, mağazacılık) veya turizm sektöründen (otel, tatil köyü işletmesi) AVM yöneticiliğine transfer olanlardır. Farklı arazi koşullarında koşma becerisi kazanmış bu profil, hangi engelin ne zaman çıkacağı belli olmayan özel pistlerde de koşmayı öğrenebilir. Mevcut pazarın bu kanalında işbaşı yapan en yaygın yönetici tipi budur.
“Yerliler”, organize perakendenin akraba olmayan kanallarından, özel veya kamu sektörünün farklı alanlarında yöneticilik yapmış, bu becerilerine güvenilerek AVM’ye atananlardan oluşmaktadır. Bunlar evcil atlara benzerler. Sınırlarını çok iyi öğrenmişlerdir. Becerilerini ve güçlerini bildik yollarda, kendilerine verilen yetkiler çerçevesinde, aceleleri olmadan, zamana yayarak ve temkinli kullanırlar. Kolayca vazgeçemeyecekleri alışkanlıkları, hayat düsturları vardır. Maceraya atılmayan, yatırımcının askerlik veya çocukluk arkadaşı ya da çok iyi tanıdığı emaneti teslim edecekleri güvendiği kişilerdir.
AVM’nin “bebeklik ve çocukluk” döneminde safkanlar ideal bir çözümdür. Melezlerin bu süreçteki rolleri işletme kültürüne ilişkin birikimleri açısından ağrılı sancılıdır. Çünkü her şeyin kendi kontrollerinde olduğu bir düzenden, çok kültürlü bir yapıya uyum sağlamak oldukça zorlu bir süreçtir. Bu dönemin “yerliler” için ise büyük sorunlar ortaya çıkarabileceğini düşünüyorum. Onlar biçimsel bir hiyerarşinin hazır işleyişine kolayca adapte olacakları oturmuş bir AVM için tercih edilebilir.
Özetle yönetici seçiminde AVM’nin yaşam döneminin hangi evresinde olduğu göz önüne alınmasında yarar ver.
