ENS Danışmanlık Genel Müdürü Emre Şen, alışveriş merkezlerinde son dönemde yaşanan durgunluk, tüketim eğilimleri, kira sözleşmelerinde yaşanan sorunlar ve 2025 yılına ilişkin beklentiler hakkında önemli değerlendirmelerde bulundu. Emre Şen, özellikle gıda sektöründe gözlemlenen büyüme ile perakende sektöründeki zorluklara dikkat çekerek, “Yılın ikinci çeyreğinde tüketimde önemli bir artış beklemiyoruz. Hedefimiz, Eylül’deki ‘okula dönüş’ döneminde sektörün yeniden hareketlenmesi” dedi.
AVM ziyaretçi sayılarını ve mağazaların ciro hedefleriyle ilgili görüşlerinizi alabilir miyiz?
Yılın en yoğun ayları olan Aralık ve Ocak döneminde beklenen ciro artışları maalesef gerçekleşmedi. Politik gelişmeler ve enflasyondaki ciddi artış, tüketim alışkanlıklarını etkiledi. Gıda ve hızlı tüketim ürünleri dışındaki sektörlerde—özellikle hazır giyim, tekstil ve iç giyim—kayda değer bir büyüme yaşanmadı. Tüketiciler harcama önceliklerini temel ihtiyaçlara yönlendirdi, ellerindeki ürünleri daha uzun süre kullanarak yenileme kararlarını erteledi. Erken indirim kampanyaları başlatıldı ama bunların etkisi sınırlı kaldı. Alım gücünü bir nebze artıran asgari ücret artışı da zamlar karşısında yetersiz kaldı.
Gıda ve yeme-içme sektöründeki hareketlilik hakkında neler söylersiniz?
İnsanlar artık kendilerini iyi hissetmeye odaklanıyor ve ulaşılabilir tüketime yöneliyor. Tekstil gibi sektörlerde harcama yapamayan tüketiciler, daha erişilebilir olan yeme-içme sektörüne yöneliyor. Bu da kafe, restoran ve hızlı tüketim alanlarında ciddi bir büyüme yarattı. Artık gıda sektörü, makul düzeyde huzur ve mutluluk sağlayabilecek en uygun harcama alanı olarak öne çıkıyor.
Kira sözleşmeleriyle ilgili tartışmaları nasıl değerlendiriyorsunuz?
Geçmiş kira sözleşmeleri bugünün ekonomik koşullarına göre oldukça düşük kalıyor. Bu da ciro/kira oranlarının bozulmasına yol açıyor. Kanunla belirlenen sabit artış oranları, yatırımcıları tatmin etmiyor ve mülkün değerini düşürüyor. Beş yılı dolan sözleşmelerde yeni kira bedeli belirleme süreci ciddi dalgalanmalara neden oluyor. Sabit kira bedellerinin düşük olduğunu hem perakendeciler hem de yatırımcılar kabul ediyor. Uzlaşma ile ciro payı ve sabit rakam dengelenmeye çalışılıyor. Davaların uzun sürmesi yatırımcılar açısından caydırıcı oluyor. Bu nedenle her iki tarafın da memnun olabileceği bir orta nokta bulmak gerekiyor.
2025’in ilk çeyreği ışığında yılın geri kalanına dair öngörüleriniz neler?
Kasım-Aralık döneminde ciroların enflasyonun altında kalacağını öngörüyorduk, öyle de oldu. Ocak ve Şubat geçiş dönemi olduğundan, özellikle hava koşulları nedeniyle sezon ürünleri satılamadı. Mart ayında indirimlerle bir toparlanma bekliyoruz. Ancak Ramazan’ın Mart’a denk gelmesi, ayın ilk iki haftasında ciro kaybına yol açabilir. Nisan-Mayıs’ta ise havaların ısınmasıyla birlikte alışveriş merkezlerinde tüketim düşer. Yılın ikinci çeyreğinde ciroların artış hızının düşük seyretmesini, yaz boyunca da bu durumun devam etmesini öngörüyoruz. Eylül’deki “back to school” dönemiyle sektörün yeniden hareketlenmesini bekliyoruz. Hedefimiz, yılı son çeyrekte toparlayarak tamamlamak.
